روش تشخیص سیم فاز از نول و ارت | 2 راهکار ساده و کاربردی

در مدارهای برق‌رسانی لوازم برقی و سیم‌کشی ساختمان‌ها سه سیم اصلی به نام‌های فاز، نول و ارت وجود دارد که هر کدام از آن‌ها وظیفه خاصی را بر عهده دارند. برای همین هنگام راه اندازی مدار یا سیم‌کشی ساختمان، باید در محل مناسبی نصب شوند. به عبارتی باید گفت چنانچه این سیم‌ها در جای مناسب خود نباشند، جریان الکتریکی در مدار عبور نخواهد کرد. در نتیجه، وسیله برقی مورد نظر کار نمی‌کند یا برق ساختمان به مشکل می‌خورد. در همین راستا روش تشخیص سیم فاز از نول و ارت، یک کار بسیار مهم است که هنگام سیم‌کشی ساختمان یا نصب لوازم برقی باید صورت بگیرد.

روش‌های تشخیص سیم فاز از نول 

ساده‌ترین راه برای تشخیص سیم فاز از نول، توجه به رنگ سیم‌ها است. بر اساس استانداردهای رنگ‌بندی سیم‌ها، سیم تک فاز سیاه و سیم دو فاز قرمز است و سیم نول نیز سفید یا آبی کم رنگ است. 

راهکار ساده دیگری که برای تشخیص سیم فاز از نول وجود دارد؛ استفاده از یک فازمتر سالم است. برای این روش تنها کافی است که فازمتر به سر سیم تماس پیدا کند. چنانچه سیم مورد نظر فاز باشد، چراغ فازمتر روشن می‌شود .زیرا درون سیم فاز جریان برق وجود دارد. در غیر اینصورت، سیم مورد نظر نول خواهد بود که فاقد جریان برق است.

گاهی اوقات سیم‌ها رنگ‌بندی صحیحی ندارند و فازمتر در دسترس نیست. در چنین مواقعی می‌توان از روش‌های زیر برای تشخیص سیم فاز از نول استفاده کرد:

تشخیص فاز و نول بدون فازمتر 

پیش از بیان روش‌های تشخیص فاز و نول بدون فازمتر باید گفت که تشخیص سیم فاز و نول بدون استفاده از فازمتر یک کار بسیار خطرناک است و افرادی به امور سیم‌کشی آشنا نیستند یا لوازم ایمنی ندارند، باید از این کار پرهیز کنند. به طور کلی برای تشخیص دادن سیم فاز و نول بدون فازمتر، می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

1. تشخیص فاز و نول با موتور الکتریکی: در این روش باید سیم‌های موتور الکتریکی به سیم‌های مجهول وصل شوند. چنانچه موتور شروع به کار کردن کند یعنی سیمی که به سیم پیچ متصل شده سیم فاز است.
2. تشخیص فاز و نول با مولتی‌متر: راه دیگری که برای تشخیص این دو سیم از یکدیگر وجود دارد، استفاده از مولتی‌متر است. در این روش باید با مولتی‌متر، ولتاژ سیم‌ها اندازه‌گیری شود، معمولا سیم فاز ولتاژ بالاتری نسبت به سیم نول دارد.
3. تشخیص فاز و نول با لامپ رشته‌ای: متصل کردن دو سیم مورد نظر به سر مثبت و منفی یک لامپ رشته‌ای سالم از دیگر راهکارهای تشخیص دادن سیم فاز از نول است. لامپ مورد نظر زمانی روشن می‌شود که سیم فاز به سر مثبت آن متصل شده باشد.
4. تشخیص فاز و نول با باتری و لامپ رشته‌ای: برای این روش به یک باتری ۹ ولتی و یک لامپ نیاز است تا سیم‌های مجهول به دو سر باتری متصل شوند. معمولا لامپ در صورتی روشن خواهد شد که سیم فاز به سر مثبت باتری وصل باشد.

سیم فاز چیست؟ 

سیم فاز یکی از سه سیم اصلی در مدار الکتریکی است که جریان الکتریکی را حمل می‌کند، در نتیجه زمانی که سیم فاز به یک رسانا متصل می‌شود، جریان را به او انتقال می‌دهد. این سیم معمولا به رنگ مشکی است، البته رنگ قرمز آن هم وجود دارد که برای برای جریان ثانویه برق کاربرد دارد.

 به طور کلی باید گفت که این مدل سیم به دلیل داشتن جریان الکتریکی و اختلاف پتانسیلی که با زمین دارد، برای انسان خطرناک است و افراد نباید به سیم فاز لخت بدون وسایل محافظتی دست بزنند زیرا بدن انسان مانند یک رسانا عمل می‌کند و جریان الکتریکی سیم را به زمین منتقل می‌کند و دچار برق گرفتگی می‌شود. به همین دلیل تشخیص دادن سیم فاز از نول یک موضوع بسیار مهم است که افراد حین کار با لوازم برقی یا سیم‌کشی باید آن را یاد داشته باشند.

سیم نول چیست؟ 

سیم نول که به آن سیم صفر یا خنثی هم گفته می‌شود از دیگر سیم‌های اصلی در مدار است که جریان الکتریکی را از وسایل برقی به منبع برق باز می‌گرداند. به بیان دیگر می‌توان گفت که سیم فاز، جریان الکتریکی را از منبع برق به وسیله برقی انتقال می‌دهد سپس این برق مصرف می‌شود و باید به منبع برق بازگردد که این کار به عهده سیم نول است. به منظور تشخیص راحت‌تر این نوع سیم، معمولا آن را به رنگ سفید یا آبی بسیار کم‌رنگ می‌سازند.

نحوه تشخیص سیم ارت از نول 

سیم ارت سومین سیم اصلی در مدار الکتریکی است که به زمین متصل می‌شود تا از نشت برق و شوک الکتریکی پیشگیری کند. در واقع باید گفت که وظیفه اصلی این نوع سیم، خروج جریان الکتریکی از مدار است. معمولا بسیاری از افراد سیم ارت را با سیم نول اشتباه می‌گیرند که این موضوع ممکن است سیم‌کشی را دچار مشکل کند. در نتیجه دانستن نحوه تشخیص سیم ارت از نول و اطلاع از تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها جزو موضوعات مهم به شمار می‌رود.

اولین راه تشخیص سیم ارت از نول توجه رنگ آن است. زیرا سیم ارت معمولا سبز یا زرد است اما سیم نول به رنگ سفید ساخته می‌شود.

تفاوت‌های سیم ارت با نول 

تفاوت اصلی سیم ارت با نول در وظیفه‌ای است که هر کدام از آن‌ها در مدار دارند. وظیفه اصلی سیم ارت، هدایت و انتقال جریان الکتریکی به سمت زمین است اما سیم نول مسیری برای بازگشت جریان برق به شمار می‌رود.

در حالت کلی باید گفت که سیم ارت ایمنی مدار را افزایش می‌دهد و در صورتی که در مدار نباشد، عملکرد مدار متوقف نخواهد شد. اما اگر سیم نول در مدار نباشد، مدار الکتریکی متوقف می‌شود. زیرا جریان در مدار بین وسیله برقی و منبع باید در رفت و برگشت باشد و نبود سیم نول یعنی عدم بازگشت جریان برق به منبع اصلی برق.

شباهت‌های سیم ارت با نول 

شباهت اصلی سیم ارت با نول در مقدار ولتاژ آن‌ها با هم است. به بیان دیگر باید گفت که هر دو سیم دارای ولتاژ صفر هستند و اختلاف ولتاژ آن‌ها کمتر از یک است. یکی دیگر از شباهت‌های این دو سیم این است که اگر برق با بدنه دستگاه الکتریکی تماس پیدا کند، فیوز می‌پرد. زیرا سیم ارت جریان الکتریکی را تخلیه می‌کند. در رابطه با سیم نول هم باید گفت که در مواقعی که سیم فاز به طور مستقیم به سیم فاز وصل شود، فیوز می‌پرد.