سیم مفتول چیست و چه کاربردی دارد؟

سیم مفتول یکی از پرکاربردترین محصولات در صنایع مختلف است که به دلیل خصوصیاتی از قبیل انعطاف‌پذیری و مقاومت بالا، کاربردهای متنوعی دارد. این نوع سیم‌ها با استفاده از موادی مانند فولاد، مس، آلومینیوم و در مواردی از فولاد ضد زنگ ساخته می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و کاربردهای متنوعی هستند. در این مقاله با انواع سیم مفتول و ویژگی‌های هر کدام و همچنین کاربردهای آن در صنایع مختلف آشنا می‌شویم. 

سیم مفتول چیست؟

سیم مفتول (Wire Rod) از جمله سیم‌های پرکاربرد در صنایع مختلف است که طی فرایند نورد گرم و با استفاده از شمش‌های فولادی تولید می‌شود. مفتول دارای سطح مقطع گرد بوده و به صورت کلاف پیچیده و عرضه می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم مفتول، قابلیت انعطاف بالا است که بر این اساس می‌توان آن‌ها را به اشکال مختلفی درآورد. از دیگر ویژگی‌های سیم مفتول می‌توان به مقاومت بسیار بالا و همچنین عدم برخورداری از خاصیت آهنربایی اشاره کرد. 

مشخصات فنی سیم مفتول

به عنوان مهم‌ترین مشخصه فنی سیم مفتول می‌توان به ضخامت آن اشاره کرد. انواع مفتول از نظر ضخامت در بازه 0.4 میلی‌متر تا 9 میلی‌متر دسته‌بندی می‌شوند. البته برخی مفتول‌ها در ضخامت‌های منحصر به فرد نیز تولید می‌شوند. یکی دیگر از مشخصه‌های فنی سیم مفتول، رنگ ان است. مفتول‌های آرماتوربندی به رنگ سیاه، مفتول‌های گالوانیزه به رنگ سفید و مفتول‌های استیل به رنگ نارنجی تولید شده و قابل تشخیص هستند. 

مفتول‌ها پس از تولید به طور معمول به دو شکل شاخه‌ای و کلاف به بازار عرضه می‌شوند. البته برخی از انواع مفتول مانند مفتول‌های مسی، به صورت قرقره‌ای تولید و به بازار وارد می‌شوند. عناصر مختلفی در ترکیبات مفتول وجود دارد که می‌توان به فسفر، کربن، گوگرد، منیزیم و سیلیسیوم اشاره کرد که هر کدام درصدهای متفاوتی دارند. تغییر در درصدهای این عناصر باعث تفاوت در نوع مفتول شده که نتیجه آن تغییر در نوع کاربرد سیم مفتول می‌شود. 

معرفی انواع سیم مفتول

سیم‌های مفتول بر اساس روش و فرایند تولید و همچنین مواد بکار رفته برای تولید در انواع مختلفی دسته‌بندی می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و خصوصیات منحصر به فرد بوده و کاربرد متفاوتی با یکدیگر دارند.

1- سیم مفتولی گالوانیزه سرد و گرم

این نوع از سیم‌های مفتول دارای یک روکش از جنس فلز روی هستند تا در برابر زنگ‌زدگی و پوسیدگی از مقاومت بالایی برخوردار باشند. این نوع مفتول‌ها به دو روش گالوانیزه سرد و گرم تولید می‌شوند. مفتول‌های گالوانیزه سرد با استفاده از مفتول سیاه تولید می‌شوند. به این صورت که مفتول سیاه تمیز شده و یک لایه با استفاده از الکترولیز بر روی آن ایجاد می‌شود. این لایه ایجاد شده در مقایسه با لایه ایجاد شده در فرایند گالوانیزه گرم، ضخامت کمتری داشته و به همین دلیل مفتول انعطاف‌پذیری بیشتر و مقاومت بالایی در برابر زنگ‌زدگی دارد. 

مفتول گالوانیزه گرم که با استفاده از فرایند نورد گرم تولید می‌شود، به این شکل است که در آن مفتول سیاه حرارت دیده و سپس در یک وان که حاوی روی مذاب است، غوطه‌ور می‌شود. در نتیجه این فرایند یک لایه روی بر روی سطح مفتول ایجاد می‌شود. مهم‌ترین ویژگی مفتول‌های گالوانیزه گرم نرم بودن و سطح صاف آن‌ها است. 

2- سیم مفتول مسوار

این نوع از سیم‌های مفتول به شکل کلاف و شاخه و قرقره با سطح مسطح در قطرهای 1.5 تا 9 میلیمتر تولید می‌شوند که در صنایع مختلف مانند لوازم برقی و قطعه‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرایند تولید سیم مفتول مس‌وار به این صورت است که مفتول آهنی در پایان مرحله کشش و رسیدن به سایز مورد نظر، در دو وان مختلف قرار می‌گیرد. در وان اول اسیدشویی انجام می‌شود تا سطح مفتول تمیز و آلودگی‌های آن از بین برود. پس از این مرحله مفتول وارد وان دوم که سولفات مس دارد، می‌شود. مفتول‌های مسوار کاربردهای متنوعی دارند که می‌توان به ساخت انواع پین، صنایع آشپزخانه، رخت‌آویز، چوب لباسی، تولید کیف‌ها دستی و مسافرتی، ساخت انواع قفس و قطعات صنایع خودروسازی اشاره کرد. 

3- سیم مفتول استیل

یکی از شناخته‌شده‌ترین انواع مفتول به حساب می‌آیند که انعطاف‌پذیری و مقاومت کششی بالایی دارند. این نوع مفتول‌ها در دو نوع استیل فابریک و غیر فابریک تولید و عرضه می‌شوند. در تولید مفتول‌های فابریک از میلگردهای استیل استفاده می‌شود که طی فرایندی کشیده شده و به سایز دلخواه می‌رسند؛ اما در استیل‌های غیر فابریک از نوار استیل استفاده می‌شود. 

4- سیم مفتول سفید

یکی از پرکاربردترین انواع مفتول در صنایع مختلف به حساب می‌آیند که می‌توان آن‌ها از طریق روش گالوانیزه سرد و گرم تولید کرد. سیم‌های مفتول سفید از فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند که دارای روکشی از جنس روی است. وجود روکش روی در این نوع مفتول باعث می‌شود که از مقاومت بالایی در برابر خوردگی برخوردار باشد. همچنین میزان کربن موجود در این نوع مفتول باعث می‌شود که از استحکام و دوام بالایی برخوردار باشد. 

5- سیم مفتول سیاه یا آرماتوری

این نوع از سیم‌های مفتول با استفاده از مفتول سیاه تولید می‌شوند که طی یک فرایند تحت حرارت قرار گرفته و نرم شده است. از این نوع مفتول به طور معمول در صنایع ساخت و ساز استفاده می‌شود که از جمله مهم‌ترین کاربردهای آن می‌توان به بکارگیری در فوندانسیون سازه، اتصال میلگردهای عمودی و افقی و… اشاره کرد. 

6- سیم مفتول PVC

این نوع مفتول که برای نصب‌های ثابت مورد استفاده قرار می‌گیرد. مفتول PVC در واقع همان مفتول سیاه است که طی یک فرایند با استفاده از مواد PVC پوشش داده شده است. برای پوشش‌دهی مفتول سیاه از دستگاه روکش مفتول استفاده می‌شود. از مهم‌ترین ویژگی این نوع مفتول می‌توان به مقاومت بالا در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی و همچنین قابلیت شکل‌پذیری بالا اشاره کرد. 

کاربردهای سیم مفتول چیست؟

اصلی‌ترین کابرد سیم مفتول، استفاده از آن به منظور تقویت سازه‌های بتنی است. البته که کاربرد مفتول به این مورد محدود نشده و کاربردهای دیگری نیز در صنایع مختلف دارد. از جمله مهم‌ترین کاربردهای سیم مفتول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساخت شبکه‌های توری فلزی
• ساخت چارچوب و اسکلت‌بندی
• ساخت قفس
• ساخت و تولید انواع توری (توری حصاری، مرغی، گابیون، فرنگی، پرسی)
• ساخت و تولید انواع سیم‌های خاردار خطی و حلقوی
• تولید سیم جوش و تولید فنر
• تولید سیم و کابل ساختمانی و صنعتی

کاربرد مفتول بر حسب سایز آن‌ها

مفتول‌ها بر اساس سایزی که دارند، دارای کاربرد متفاوتی هستند:

• سایز 0.4 تا 0.7 میلیمتر: ساخت انواع توری مرغی معمولی و فرنگی، سقف سوله‌ها، کارهای ساختمانی، ایزولاسیون سقف، گچ کاری، جلوگیری یا تضعیف وای فای، فرکانس سلولی و سایر فرکانس‌های رادیویی
• سایز 1.5 میلیمتر: آرماتوربندی در صنایع ساختمانی
• سایز 2.2 تا 4 میلیمتر: ساخت توری حصاری (به منظور امنیت بیشتر، استحکام بالاتر و عمر طولانی‌تر)
• سایز 2.5 میلیمتر: آرماتوربندی و قالب‌بندی بنا
• سایز 3 میلیمتر: قالب‌بندی سازه، ساخت سیم خاردار
• سایز 4 میلیمتر: قالب‌بندی در صنایع ساختمان، بسته‌بندی، صنایع کشاورزی
• سایز 5.1 میلیمتر: صنایع ساخت و ساز
• سایز 2 تا 6 میلیمتر: تولید و ساخت توری پرسی (به عنوان توری بتن‌ریز، سرند در معادن، ساختمان‌سازی و کارخانه‌های زغال سنگ کاربرد دارد)

کاربرد سیم مفتول بر حسب نوع تولید

بر اساس روش و نوع تولید، کاربرد انواع مفتول نیز متفاوت است:

• مفتول فابریک: در صورتی که در فرایند تولید، میلگردها به ضخامت 6.5 میلیمتر دست پیدا کنند، مفتول فابریک ایجاد می‌شود که در آرماتوربندی و به طور کلی در ساخت و ساز کاربرد دارد. 
• مفتول غیر فابریک: از مهم‌ترین موارد کاربرد آن می‌توان به آرماتوربندی، خاموت بندی، قالب‌بندی، ساخت انواع توری، انواع سیم خاردار، ساخت انواع قفسه،‌ ساخت فنر، ساخت سیم جوش و غیره اشاره کرد. 

ویژگی‌های بهترین سیم مفتول

همانطور که گفته شد سیم مفتول به عنوان یکی از پرکاربردترین محصولات فلزی در صنایع مختلف،‌ در انواع متفاوتی تولید و عرضه می‌شود. به همین دلیل ویژگی‌ها و کاربردهای هر کدام با دیگری متفاوت است. به همین منظور برخی نکات و ویژگی‌ها در انتخاب بهترین سیم مفتول باید مورد توجه قرار بگیرد. 

اولین و مهم‌ترین ویژگی بهترین سیم مفتول، قطر آن است. در واقع باید با توجه به نیاز و نوع مصرف، مفتول با قطر مناسب انتخاب شود. مفتول‌های که دارای قطر بزرگ‌تر هستند برای استفاده در محیط‌های صنعتی و ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که مقاومت به کشش بالاتری دارند. 

یکی دیگر از ویژگی‌های بهترین سیم مفتول، نوع ماده سازنده است. در واقع این نوع نیاز است که مشخص می‌کند کدام نوع از سیم مفتول مناسب است. مقاومت سیم مفتول در برابر شرایط محیطی از دیگر ویژگی‌های بهترین سیم مفتول به حساب می‌آید. با توجه به شرایط محیطی باید نوعی از سیم مفتول انتخاب شود که مقاومت کافی در برابر عوامل محیطی مختلف داشته باشد. در نهایت توجه به میزان انعطاف‌پذیری مفتول از دیگر ویژگی‌های مهمی است که با توجه به نیاز و نوع کاربرد باید مورد توجه قرار بگیرد.